Şanzıman Nedir, Kaç Çeşit Şanzıman Vardır?

Şanzıman, yani vites kutusu, araç içerisinde motordan alınan dönme gücünü tekerleklere ileten yapıdır. Ancak dönme gücünü iletirken, motordan aldığı gücü direk olarak tekerleklere iletmez. Hızın sabit kalmasını, geri vitese takıldığında aracın geri gitmesini, torkun ayarlanmasını, hızın sabit tutulmasını, aracın dururken çalışmaya devam etmesini ve yüksek hızlara çıkıldığında ekonomiyi sağlar.

Kimi zaman motor ile tekerlekler arasındaki güç iletimini kesmek gerekir. Bu görevi de debriyaj yapar. Debriyaj pedalına ne kadar basılırsa, motor ile tekerlekler arasındaki güç iletimi de o kadar kesilir. Debriyaja tam basılması durumunda dönme gücünün iletimi tam olarak kesilir.

Şanzıman Çeşitleri

Şimdi de kaç çeşit şanzıman olduğunu ve bunların çalışma prensiplerinin ne olduğuna bakalım.

Manuel Şanzıman Nedir?

Manuel şanzıman günümüz araçlarında en çok kullanılan şanzıman türüdür. Manuel şanzımanda vites aracı kullanan kişi tarafından elle değiştirilir. Debriyaj aksamı da manuel şanzımanda çok daha fazla kullanılmaktadır. Çünkü aracı kullanan kış tarafından elle vites değiştirilirken mutlaka öncelikle debriyaja basılmalı ve motordan tekerleklere güç iletimi kesilmelidir. Ardından vites değiştirilir ve debriyaj serbest bırakılır. Debriyaj bırakıldıktan sonra yeni vites seviyesinin ayarındaki güç seviyesi tekerleklere iletilir.

Yarı Otomatik Şanzıman Nedir?

DSG (Dual Shift Gear Box) olarak ta anılan yarı otomatik şanzıman ilk olarak yarış arabaları için üretilmeye başlanmıştır. Daha sonra yarı otomatik şanzımanların araç performansını arttırdıkları görülünce normal araçlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Yarı otomatik şanzıman bulunduran araçlarda iki adet krank mili bulunmaktadır. Bu krank millerinden ilki 1., 3., ve 5., viteslere geçişi sağlarken diğer krank mili 2., 4., ve 6., viteslere geçişi sağlamaktadır.

Son üretilen yarı otomatik şanzımanlar ise 7. vitese kadar destek sağlamakta ve yağsız bir şekilde üretilmektedirler. Bu yüzden kuru şanzıman adını alırlar ve yağ değişimine ihtiyaç duymazlar.

Otomatik Şanzıman Nedir?

Otomatik şanzımanın çalışma prensibi, adından da anlaşılacağı üzere otomatik olarak vitesin değiştirildiği şanzıman sistemleridir. Vitesin değiştirilmesinin gerekli olduğu anlarda şanzıman ve tork konvertörü vites değiştirilmesi işini halleder.

Kullanım kolaylığı sebebiyle kısa sürede popüler olan otomatik şanzıman sistemleri, hassas bir sisitem olmaları ve çabuk arızalanmaları sebebiyle günümüzde popülerliklerini yitirmiştir.